Obumierający sens, czyli "Atrofia" Lauren DeStefano

W pierwszej notce z treścią (no, powiedzmy...) w roli głównej wystąpi powieść "Atrofia", autorstwa Lauren DeStefano. O brawa dla bohaterki wieczoru nie proszę, bo nie zasłużyła.  
  Atrofia to jakże typowa przedstawicielka bardzo popularnego ostatnio postapo dla nastolatek, przemieszanego z miernym romansidłem. Żeby było nieco ciekawiej, autorka przyprawiła swój twór odrobiną harlekina z szejkiem, co zdecydowanie nie wyszło nikomu na dobre. 
 Jak to w postpo bywa, mamy świat po zagładzie. Dość klasycznej - wojna, zniszczone kontynenty, ostała się li tylko Ameryka północna, bo cóż by innego? Mamy też opłakane skutki inżynierii genetycznej (nad tym wątkiem wyraźnie unosi się duch prawicowej publicystyki a pismaki z pewnego portalu na "F" z aprobatą kiwają głowami) - odkąd ludzie zaczęli tworzyć idealne dzieci, coś się zepsuło. Bardzo zepsuło. O ile pierwsze pokolenie z probówki (czy wręcz sztucznej macicy, nie doprecyzowano) jest silne, zdrowe i starzeje się wolniej, niż zwykły człowiek, o tyle kolejne (i znowu niedopowiedzenie - czy to są naturalnie poczęte dzieci ludzi z probówek czy kolejny rzut genetycznie modyfikowanych i identycznych z naturalnymi płodzików?) jest mocno nie tego - kobiety umierają równo w wieku dwudziestu lat, mężczyźni dożywają natomiast sędziwego wieku lat dwudziestu pięciu. Zapadają wtedy na chorobę, która toczka w toczkę przypomina gruźlicę z dodatkiem podskórnych wylewów, której nie daje się wyleczyć w żaden sposób. 
To jednak nie jest najciekawszy element tego wiekopomnego dzieła. Przez epidemię mistycznej gruźlicy ludzie wykombinowali, że się trzeba porządnie rozmnażać, bo inaczej nasz gatunek czeka smętny koniec. Zabrali się do tego w dość... interesujący sposób. Mianowicie gangi zuych zuoli, nazywanych Kolekcjonerami (Kolekcjonerami, nie kolekcjonerami, wiadomo, że tak jest bardziej) porywają dziewczynki od (mniej więcej) lat jedenastu do osiemnastu i sprzedają je bogatym zuolom, nazwywanym Zarządcami, którzy się z nimi żenią, wbrew ich woli. Zadumajmy się na chwilę nad tym procederem i jego głębokim bezsensem. Mamy biedny, postapokaliptyczny świat, brud, smród, ubóstwo, szalejące gangi i ogólne bezprawie (tak podejrzewam, ponieważ o jakiejkolwiek władzy nie padło ani pół słowa). W miastach roi się od sierot, starszych i młodszych, żebrzących i okradających co się da. Czy w takich okolicznościach jakąkolwiek rację bytu ma porywanie kogokolwiek? Mogę się założyć, że znaczna część dziewczyn, mając do wyboru walkę o przeżycie na ulicy i wygodne życie jako żona jakiegoś bogacza, bez namawiania i nacisków ochoczo zgodziłaby się na ślub. Sądzę nawet, że byłoby ich tyle, że dla każdego by starczyło. Ale nie, dla podniesienia poziomu taniego dramatyzmu trzeba było wcisnąć krwiożercze gangi, które porywają biedne panienki a te, które się nie sprzedadzą, zabijają, bo... bo mogą. Bo to autorce na rękę. Bo w postapokaliptycznych powieścidłach dla młodzieży przedmiotowe traktowanie kobiet i odbieranie im praw jest wielce pożądane. 
 W ramach tego trendu mamy jeszcze poligamię, trzymanie żon w zamknięciu, seks z trzynastolatką i jej ciążę, molestowanie, odbieranie matkom dzieci i wiele innych atrakcji  spod znaku krwiożerczego patriarchatu i masochistycznych fantazji. 
Co ciekawe, te rzeczy same w sobie bulwersujące, nie budzą zbyt wielu uczuć. To powieścidło jest tak niesamowicie bezpłciowe i nijakie, że nie da się przejąć losem kogokolwiek. To wina zarówno mizernej konstrukcji postaci (o tym dalej) jak i dziwnej płytkości fabuły. Każde wydarzenie jest zaledwie muśnięte, autorka nad niczym nie zatrzymuje się dłużej.
Tak na marginesie - czemu nie widziałam jeszcze książki dla nastolatek czy w ogóle jakiejś popularnej fantastyki*, gdzie to mężczyźni byliby ciemiężeni? Czyżby stereotypy tak głęboko siedziały w głowach pisarzy?
  Nie będę streszczać całej fabuły (a nuż ktoś się skusi na to cudo wielkiej urody?), ale muszę zachwycić się niezwykle subtelnymi portretami bohaterów. Główna bohaterka jest typową dla tego gatunku przezroczystą amebą, zupełnie zwyczajną, ale jednak mająca jakąś niezwykłą cechę (zazwyczaj są to ogniście rude włosy, tu mamy wersję "na bogato", bohaterka ma bowiem heterochromię), niemyślącą i nierobiącą niczego sensownego oprócz snucia się od jednego wydarzenia do drugiego i zadręczania bogu ducha winnego czytelnika swoimi wewnętrznymi monologami o życiu i rzyci. A wszystko to doprawione pewną dozą bucery. Wzruszająca klasyka. 
Dwie pozostałe bohaterki są nieco bardziej sensowne, ale albo irytujące sztucznością albo ledwo zarysowane, więc też nie ma się czym przejąć. Tró loff jest niczym innym jak mobilnym kolorem oczu i włosów (w sumie w takich książkach mężczyźni też są traktowani przedmiotowo. Przynajmniej jest jakaś sprawiedliwość) a Ten Drugi jest nierozgarniętą amebą, tak jak główna bohaterka. Najbardziej niezwykły jest jednak główny zuol. Nie pokazali co prawda, że kopie szczeniaczki, ale chyba tylko przez zwykłe niedopatrzenie. Przy okazji jest głupi jak but, żeby przypadkiem nie stanowić zagrożenia dla pierwotniaczego umysłu protagonistki. Nie będę pisać, na czym ta głupota polega, ten wytwór książkopodobny do tego stopnia pozbawiony jest akcji, że zdradzenie czegokolwiek mija się z celem. 
  Wątek romantyczny niby jest, ale równie dobrze mogłoby do nie być. Dawno nie widziałam tak bolesnego braku przyciągania między teoretycznie zakochanymi bohaterami. Niestety, bardzo rzuca się w oczy, że romans jest tylko dlatego, że tego wymagają założenia gatunku.
Jeśli chodzi o plusy to... tak..., no, wiem! Czytałam młodzieżowe książki napisane dużo gorszym językiem. I to będzie na tyle.
Atrofię mogę polecić, o tak, jako coś na zbicie nadmiaru mózgu. W każdym innym wypadku odradzam. A teraz idę szukać kolejnego postapo.

* Nie, Czarne kamienie się nie liczą, tam wszyscy mają równo przerąbane.